Асцярожна: кляшчы!

   Клешч (лац. Acari) з'яўляецца адным з самых старажытных насельнікаў,  якія насяляюць нашу планету. Насуперак памылковай думкi, кляшчы ставяцца не да казурак, а з'яўляюцца прадстаўнікамі атрада павукападобных.

Па велічыні гэтыя прадстаўнікі членістаногіх рэдка дасягаюць 3 мм, у асноўным памеры кляшчоў вагаюцца ад 0,1 да 0,5 мм. Як і пакладзена паукообразным, у кляшчоў адсутнічаюць крылы. Дарослыя кляшчы маюць 4 пары ног, а ў асобнікаў, якія не дасягнулі палавой сталасці, назіраецца тры пары лапак. Не маючы вачэй, кляшчы арыентуюцца ў прасторы пры дапамозе добра развітога сэнсарнага апарата, дзякуючы якому яны могуць адчуваць пах ахвяры за 10 метраў. Па структуры цела ўсе віды кляшчоў можна падзяліць на скурыстых, са зрослымі галавой і грудзьмі, і цвёрдых (панцырных), у якіх галава да тулава прымацаваная рухома. Забеспячэнне кіслародам таксама залежыць ад будовы цела: першыя дыхаюць праз скуру або трахеі, а ў панцырных ёсць спецыяльныя дыхальцы.

Кляшчы налічваюць больш за 40 000 відаў, але асаблівую небяспеку ўяўляюць іксодавыя кляшчы. 

Iксодавыя кляшчы: цела дарослых асобін пакрыта цвёрдымі хiцiнавымi пласцінкамі

 і адрозніваецца даволі вялікімі памерамі– кляшчы дадзенага выгляду часта дасягаюць 2,5 сантыметраў у даўжыню. Iксодавыя кляшчы насяляюць шыроты з умераным кліматам, сустракаючыся ў лістоце дрэў і розных кустоў на тэрыторыі ўсяго еўразійскага кантынента. Гэты від кляшчоў «з задавальненнем» паразітуе на лясных і хатніх жывёлах, буйной рагатай жывёле, не грэбуе пры гэтым і чалавекам: прычэпленым да скуры сваёй ахвяры, ён гатовы харчавацца крывёю ад некалькіх дзён да 2-3 тыдняў. Самка iксодавага кляшча вельмі пладавітая і здольная адкладаць за сезон 17 тысяч яек.

Кляшчы найбольш агрэсіўныя пасля зімовай спячкі — у красавіку-чэрвені, а затым у верасні-лістападзе. Найбольш актыўныя кляшчы раніцай і ўвечары, любяць вільготныя зацененыя месцы з густым падлескам. На светлых месцах іх звычайна не бывае. Кляшчы любяць знаходзіцца паблізу сцежак, па якіх ходзяць жывелы, якія любяць месца, дзе пасецца жывёла, розныя высечкі і глухія месцы. У спёку ці дождж кляшчы хаваюцца і не нападаюць.

Кляшчы паўзуць знізу ўверх. Памылкова тое меркаванне, што кляшчы нападаюць з дрэў або высокіх кустоў. Яны пільнуюць сваю «здабычу» сярод расліннасці ніжняга ярусу лесу вышынёй не больш за 1 м. У высокай траве кляшчы маюць лепшую абарону ад сонечных прамянёў і больш шанцаў для нападу.

Трапляючы на цела чалавека, клешч не адразу ўпіваецца ў яго скуру, а доўга поўзае, шукаючы найбольш далікатныя месцы (тонкая скура). Часцей за ўсё ён ўпіваецца ў вобласці пахвіны, падпах і шыі, ключыц, на жываце і спіне. Укус яго зусім неадчувальны, бо ў сліне кляшча змяшчаецца абязбольваючае рэчыва. Часта са сваёй таксічнай сліной кляшчы  перадаюць  чалавеку або жывёле вельмі небяспечныя, а часам і смяротныя захворванні, такія як Лайм барэліёз і клешчавы энцэфаліт.

Прафілактыка укусаў кляшчоў

Перад наведваннем патэнцыйна небяспечных месцаў добра падрыхтуйцеся і будзьце ўважлівыя:

1. Скараціце колькасць неабароненых адкрытых участкаў цела да мінімуму. Адзенне павінна быць з доўгімі рукавамі, шчыльна прылеглымі да запясця. Надзеньце галаўны ўбор. Штаны запраўце ў высокія боты.

2. Перасоўваючыся па лесе, трымайцеся сярэдзіны сцяжынак, пазбягаючы высокай травы і кустоў.

3. Пасля выхаду з патэнцыйна небяспечнай зоны абавязкова агледзіце сябе. Патрапіўшы на цела, клешч не адразу ўпіваецца ў скуру. Да ўкусу можа прайсці некалькі гадзін. Таму ў многіх выпадках ўкусу можна пазбегнуць.

4. Не варта занасіць у памяшканне нядаўна сарваную траву, галінкі, верхнюю вопратку, на якой патэнцыйна могуць быць кляшчы.

5. Для прафілактыкі клешчавага энцэфаліту неабходна вакцынавацца.

6. Карыстайцеся спецыяльнымі сродкамі хімічнай абароны ад кляшчоў (рэпелентамі).

7. Калi адпраўляецеся ў зону, у якой сустракаюцца кляшчы, будзьце максімальна «ўзброеныя», захопіце ўсе неабходныя рэчы, якія спатрэбяцца ў выпадку ўкусу кляшча. Неабходнае абсталяванне: прылада для вымання кляшча, рэчыва для дэзінфекцыі (ёд, спірт і інш.), супрацьвірусны прэпарат, кантэйнер для транспарціроўкі кляшча на аналіз.

ПЕРШАЯ ДАПАМОГА

ПРЫ ЎКУСЕ      КЛЯШЧА

Укус кляшча бязбольны, толькі праз суткі ці двое ўзнікае адчуванне лёгкага цягнучага болю, тамушто на месцы прысмоктвання развіваецца мясцовая запаленчая рэакцыя, часам з нагнаеннем. Ранка ад укусу звычайна моцна свярбіць і вельмі павольна гоіцца.

Заўважыўшы ўкус, неабходна звярнуцца за аказаннем першай дапамогі ва ўстанову аховы здароўя ці можна выдаліць кляшча самастойна.

Спосаб 1. Можна паспрабаваць выкруціць кляшча. Рабіць гэта трэба па кірунку супраць гадзіннікавай стрэлкі. Для гэтага трэба акуратна захапіць кляшча вялікім і паказальным пальцамі рукі і, не спяшаючыся, пракручваць яго. У выпадку, калі членістаногае занадта маленькае або адсутнічае жаданне да яго дакранацца, можна скарыстацца пінцэтам. Ўхапіць кляшча неабходна як мага бліжэй да паверхні скуры, каб пазбегнуць яго разрыву.

Спосаб 2. Выдалiць кляшча таксама можна пры дапамозе трывалай ніткі. Для гэтага з яе трэба зрабіць пяцельку і змясціць яе вакол кляшча. Можна зрабіць ніткай пару абаротаў вакол яго, пасля чаго зацягнуць нітку. Калі клешч захоплены, трэба пачаць лёгкімі рухамі выдзіраць яго.  Гэты працэс можа доўжыцца не адну хвіліну.

Спецыялісты рэкамендуюць карыстацца пры выдаленні кляшча з цела чалавека спецыяльна прызначанымі для гэтага пінцэтамi, якія прадаюцца ў аптэках. Гэта не толькі зручна, але і прадухіляе разрыў кляшча на часткі.